Đối thoại 3 bên Việt Nam – Trung Quốc – Mỹ lần thứ III, Annapolis (Maryland, Mỹ)

Ngày 12-13/04/2011, đoàn liên ngành do Học viện Ngoại giao dẫn đầu đã tham gia cuộc Đối thoại ba bên lần thứ ba Việt – Trung – Mỹ tổ chức tại Annapolis (Maryland, Mỹ). Tiếp theo các cuộc đối thoại trước ở Nha Trang năm 2005 và Hải Nam năm 2008, cuộc đối thoại ba bên lần này đã quy tụ các học giả đến từ nhiều cơ quan nghiên cứu khác nhau của Mỹ, Trung Quốc và Việt Nam để thảo luận về các vấn đề ba bên cùng quan tâm như cấu trúc an ninh Châu Á – Thái Bình Dương đang định hình, các vấn đề an ninh đang nổi lên ở khu vực và các quan hệ song phương giữa ba nước.

Về cấu trúc khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, hầu hết các ý kiến phát biểu tại Đối thoại ba bên đều cho rằng cấu trúc khu vực Châu Á-Thái Bình Dương đang trong quá trình định hình, gồm nhiều tiến trình riêng rẽ, đan xen nhau, không có một siêu cấu trúc bao trùm lên toàn bộ khu vực. Cả ba nước Việt Nam, Trung Quốc và Mỹ đều có lợi ích quốc gia trong việc xây dựng cấu trúc khu vực mới nhằm duy trì hòa bình, ổn định. Về vai trò của ASEAN trong cấu trúc khu vực Châu Á – Thái Bình Dương, trong những năm gần đây, cả Mỹ và Trung Quốc đều coi trọng vai trò của ASEAN và các thể chế do ASEAN khởi xướng. Trung Quốc đã tham gia Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) và ký các hiệp định quan trọng với ASEAN như Khu vực thương mại tự do Trung Quốc – ASEAN, ký Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC), Tuyên bố ứng xử ở Biển Đông, v.v… Trung Quốc coi việc duy trì quan hệ tốt với ASEAN nhằm tạo môi trường hòa bình, thuận lợi cho phát triển kinh tế là một trong những ưu tiên đối ngoại của Trung Quốc. Về phía Mỹ, Chính quyền Tổng thống Obama đã tái khẳng định cam kết với khu vực, củng cố quan hệ đồng minh với một số nước Đông Nam Á, ký TAC năm 2010, tham gia EAS… Điều này cho thấy ASEAN không còn là một tổ chức chỉ “nói chuyện suông” (talk shop) mà là một đối tác chiến lược và là động lực của quá trình hội nhập khu vực.

Các học giả Mỹ và Trung Quốc đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong khu vực, trong việc tăng cường củng cố đoàn kết, thống nhất trong ASEAN, làm cho vai trò và tiếng nói của ASEAN ngày càng được coi trọng ở khu vực và trên thế giới.

Cuộc đối thoại cho thấy cả Mỹ, Trung Quốc và Việt Nam đều có nhiều lợi ích song trùng và chịu sự tác động qua lại lẫn nhau. Những diễn biến của một trong ba cạnh quan hệ Việt-Mỹ-Trung đều có ảnh hưởng sâu sắc tới bên thứ ba. Việc duy trì đối thoại, tham khảo ý kiến thường kỳ như hiện nay giúp học giả, giới hoạch định chính sách của từng nước hiểu rõ hơn các lợi ích, sự quan tâm và chính sách của hai nước còn lại, do đó, giúp tăng cường xây dựng lòng tin, giải tỏa bất đồng và khác biệt, góp phần tạo môi trường ổn định trong khu vực.