Giới thiệu chung về hoạt động đào tạo

Trong những năm qua, hoạt động đào tạo của Học viện đã được mở rộng về quy mô, đa dạng hóa và linh hoạt về phương thức đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người học và nhân lực cho thị trường lao động. Với vị thế là địa chỉ cung cấp nhân lực có uy tín cho xã hội nói chung và Bộ Ngoại giao nói riêng, Học viện đã chuyển từ phương thức đào tạo đơn ngành sang đào tạo đa ngành, điều chỉnh các chương trình đào tạo đang thực hiện cho phù hợp với từng đối tượng của các cơ quan tuyển dụng. Sau nhiều năm biên soạn, cập nhật, hiệu chỉnh, cho đến nay, các chương trình đào tạo của Học viện theo phương thức đa ngành đã được xây dựng hoàn chỉnh, đồng bộ trên cơ sở bám sát chương trình khung do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Hiện nay, Học viện được phép đào tạo các ngành: Quan hệ Quốc tế, Kinh tế Quốc tế, Luật Quốc tế, Truyền thông Quốc tế, Tiếng Anh chuyên ngành QHQT, Tiếng Pháp chuyên ngành QHQT.

Đào tạo Sau đại học của Học viện cũng đạt được các thành tích đáng ghi nhận. Học viện là cơ sở đầu tiên được phép đào tạo thạc sỹ và tiến sỹ chuyên ngành QHQT ở nước ta.

Về quản lý hành chính, Khối Đào tạo bao gồm các đơn vị:

Khoa Chính trị quốc tế và Ngoại giao: là một khoa truyền thống của Học viện. Khoa đã đào tạo hàng nghìn cán bộ đối ngoại có phẩm chất năng lực, trình độ lý luận, tuyệt đối trung thành với sự lãnh đạo của Đảng trong mọi thời kỳ biến động của thế giới. Đội ngũ được đào tạo chuyên môn về chính trị quốc tế và ngoại giao Việt Nam công tác trong các cơ quan Đảng và Nhà nước, các tổ chức quốc tế đã phát huy tốt vai trò cán bộ đối ngoại của đất nước ta. Nguồn nhân lực được đào tạo chính quy, hệ thống gắn với thực tiễn của tình hình trong nước và thế giới đã góp phần không nhỏ vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Bộ môn Lịch sử quan hệ quốc tế và Chính sách đối ngoại Việt Nam đã được nâng cấp thành Khoa Chính trị Quốc tế và Ngoại giao Việt Nam. Khoa là cơ sở duy nhất của đất nước đào tạo ngành quan hệ quốc tế trong một thời gian dài. Bước vào thời kỳ Đổi mới, Khoa đã có những cải cách quan trọng về chương trình và phương pháp giảng dạy theo hướng gắn đào tạo với thực tiễn cũng như cập nhật các xu hướng đổi mới về nội dung và phương pháp của khu vực và thế giới nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới của công tác đối ngoại. Khoa đã mở rộng đào tạo theo các chuyên ngành chính là: An ninh quốc tế, Khu vực học, Văn hóa truyền thông đối ngoại.

Hiện nay, Khoa đang tiếp tục biên soạn mới, chỉnh lý, bổ sung chương trình đào tạo, giáo trình, giáo án nhằm phục vụ cho công tác đào tạo theo hướng mở đáp ứng nhu cầu của đất nước trong quá trình hội nhập sâu rộng. Các sinh viên tốt nghiệp của Khoa được trau dồi cả về năng lực, phẩm chất và đủ sức giữ những vị trí quan trọng tại các cơ quan đối ngoại cả trong và ngoài nước.

Khoa Kinh tế Quốc tế: được thành lập từ năm 1977, với chức năng đào tạo cán bộ kinh tế đối ngoại để đáp ứng những đòi hỏi về nguồn nhân lực có chất lượng cao cho sự phát triển kinh tế và sự thay đổi nhanh chóng của đất nước ta. Với đội ngũ cán bộ giảng dạy được đào tạo cơ bản chuyên sâu ở các nước phát triển, giỏi ngoại ngữ, có nhiều kinh nghiệm thực tế, Khoa Kinh tế Quốc tế luôn luôn đi đầu trong việc hiện đại hóa chương trình đào tạo, đổi mới phương pháp giảng dạy. Khoa Kinh tế Quốc tế giảng dạy các chuyên ngành Thương mại quốc tế và Tài chính, Ngân hàng quốc tế, cung cấp cho sinh viên kiến thức cả về lý thuyết và thực hành cùng những kỹ năng cần thiết. Khoa là đơn vị duy nhất hiện nay tại Việt Nam được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép đào tạo ngành Kinh tế Quốc tế tại Việt Nam. Với kinh nghiệm giảng dạy ngành Kinh tế Quốc tế hơn 30 năm qua, Khoa đã đào tạo được nhiều cán bộ có trình độ về kinh tế quốc tế, đủ khả năng làm việc trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị của nước ta cũng như trong các ngân hàng, công ty tài chính và khu vực đầu tư có vốn nước ngoài. Các sinh viên giỏi trong ngành Kinh tế Quốc tế được coi là vừa giỏi kiến thức chuyên môn vừa mạnh về các kỹ năng đàm phán quốc tế, đồng thời được trang bị tốt những kiến thức bổ trợ về chính trị, luật quốc tế và chính sách đối ngoại Việt Nam.

Khoa Luật Quốc tế: hiện là nơi duy nhất của Việt Nam được Bộ giáo dục và Đào tạo cho phép mở ngành đào tạo cử nhân Luật Quốc tế. Luật Quốc tế được giảng dạy từ đầu những năm 50 của thế kỷ trước và có nhiều đóng góp cho các cuộc đấu tranh của nước ta trên các diễn đàn đa phương của Liên Hợp Quốc, về tranh chấp biển đảo, biên giới, bảo vệ lợi ích của nước ta trong các quan hệ song phương và đa phương bằng các biện pháp pháp lý. Kiến thức luật quốc tế đã giúp cho đội ngũ cán bộ ngoại giao làm tốt nhiệm vụ trong các cuộc đàm phán quốc tế phức tạp như Hội nghị Pa-ri về lập lại hoà bình ở Việt Nam, Hội nghị quốc tế về vấn đề Căm-pu-chia, các hiệp định và phân định biên giới trên đất liền và trên biển với các nước láng giềng. Hàng năm sinh viên Khoa Luật Quốc tế đều được mời tham gia và đoạt giải tại các kỳ thi quốc tế được tổ chức tại Mỹ, Nhật Bản và một số địa điểm khác.

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng, tích cực tham gia vào ASEAN, APEC, WTO, nhu cầu của đất nước đối với đội ngũ các luật sư và chuyên gia giỏi cả về luật quốc tế và ngoại ngữ ngày càng tăng lên. Phát huy những thành tích đạt được trong hơn 40 năm đào tạo ngành Luật Quốc tế, với hai chuyên ngành chính là Công pháp quốc tế và Luật Kinh tế quốc tế, Khoa Luật Quốc tế đang liên tục nâng cao và cập nhật chương trình giảng dạy của mình để đáp ứng yêu cầu nhân lực của đất nước, tiến tới trở thành Trung tâm Đào tạo Luật Quốc tế đầu tiên tại Việt Nam.

Các Khoa Tiếng Anh, Tiếng Pháp, Tiếng Trung Quốc có chức năng đào tạo ngoại ngữ trình độ cử nhân cho các chuyên ngành dạy tại Học viện. Ngoài ra, kể từ năm 2006, hai Khoa Tiếng Anh và Tiếng Pháp bắt đầu đào tạo Cử nhân Ngoại ngữ. Nét khác biệt của cử nhân ngoại ngữ được đào tạo tại Học viện là sinh viên được trang bị các kiến thức về ngôn ngữ chuyên ngành như Tiếng Anh tài chính - thương mại, Tiếng Anh chuyên ngành Luật, Tiếng Anh, Tiếng Pháp chuyên ngành quan hệ quốc tế. Do được trang bị ngôn ngữ gắn liền với các chuyên ngành liên quan tới thực tiễn kinh tế, chính trị và xã hội, sau khi tốt nghiệp sinh viên nhanh chóng phát huy được khả năng làm việc tại các Bộ, Ngành, các đơn vị trong và ngoài hệ thống chính trị của nước ta. Hiện nay nhiều cán bộ được đào tạo từ Học viện Ngoại giao đã trở thành những cán bộ biên phiên dịch chính cho các cuộc gặp gỡ làm việc, các chuyến thăm cấp cao của Lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta, các sự kiện chính trị trọng đại, như các kỳ Đại hội Đảng, kỳ họp của Quốc hội, các Hội nghị Quốc tế và khu vực tổ chức tại Việt Nam như Hội nghi Thượng đỉnh Pháp ngữ, Hội nghị Thuợng đỉnh Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á Thái Bình Dương (APEC), Hội nghị Thuợng đỉnh Á - Âu (ASEM), Hội nghị các nước Thành viên Hiệp Hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Các văn kiện chính trị quan trọng của Đảng và Nhà nước cũng được các cán bộ được đào tạo tại Học viện Ngoại giao biên dịch và hiệu đính.

Được học trong môi trường năng động, với trang thiết bị hiện đại, phương pháp giảng dạy ngoại ngữ tiên tiến và đội ngũ đông đảo các chuyên gia nước ngoài, sinh viên tốt nghiệp Học viện Ngoại giao có đủ khả năng ngoại ngữ làm việc trực tiếp trong môi trường quốc tế cũng như đủ điều kiện về ngoại ngữ để được nhận thẳng vào học các chương trình cao học tại các trường đại học, cơ sở đào tạo nghiên cứu danh tiếng của nước ngoài.

Khoa Lý luận Chính trị được thành lập năm 2007 trên cơ sở tiền thân là Bộ môn Mác-Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh. Khoa Lý luận Chính trị giảng dạy và phụ trách các môn khoa học Mác - Lênin, Tư tưởng HCM và một số môn cơ bản trong các chương trình đào tạo cử nhân của Học viện, hệ chính quy, tại chức, các lớp văn bằng hai và các lớp cử nhân Tiếng Anh quan hệ quốc tế. Ngoài ra, khoa còn tham gia các đề tài nghiên cứu, hội thảo của Học viện. Khoa không ngừng nâng cao chất lượng giảng dạy, mở rộng nghiên cứu, truyền đạt những tri thức bổ ích, và đưa bộ môn phát triển, làm nền tảng vững chắc cho các bộ môn khác.

Khoa Truyền thông và Văn hóa đối ngoại được thành lập năm 2008. Sự ra đời của khoa là kết quả của những nỗ lực của Ban Giám đốc Học viện – được sự ủng hộ của Lãnh đạo Bộ - trong việc mở ngành đào tạo Truyền thông Quốc tế (International Communication) với mục tiêu: đào tạo cử nhân ngành truyền thông quốc tế có lập trường chính trị, phẩm chất đạo đức tốt, nắm vững chuyên môn và kỹ năng thực hành về truyền thông, giao lưu văn hóa quốc tế, phục vụ hiệu quả đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước Việt Nam hiện nay và trong tương lai với một trụ cột mới là Ngoại giao Văn hóa, góp phần thúc đẩy lĩnh vực ngoại giao văn hóa, quảng bá thành công hình ảnh đất nước, văn hóa, con người Việt Nam đến với thế giới.

Khoa Đào tạo sau Đại học (tiền thân là Khoa Bồi dưỡng) là cơ sở đầu tiên trong cả nước được Bộ Giáo dục và Đào tạo giao chỉ tiêu tuyển sinh đào tạo Thạc sỹ chuyên ngành Quan hệ Quốc tế vào năm 2000.

Tính đến đến tháng 8/2011 Khoa đã tuyển sinh được 12 khóa cao học với hơn 500 học viên gồm cả lưu học sinh Lào, Camphuchia, Nhật Bản và Triều Tiên. Đến nay, 10 khóa đã ra trường, với hơn 300 học viên đã được cấp bằng Thạc sĩ chuyên ngành Quan hệ Quốc tế. Số lượng ứng viên tham dự vào các kỳ tuyển sinh ngày càng tăng trước nhu cầu đào tạo cán bộ Đối ngoại của các Bộ, Ngành, các tập đoàn kinh tế, các tổ chức Quốc tế, các cơ quan văn hóa, truyền thông…

Tháng 6/2009 Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 821/QĐ - TTg giao nhiệm vụ đào tạo Tiến sĩ cho Học viện Ngoại giao. Tiếp đó, tháng 7 năm 2009, Bộ trưởng Bộ giáo dục và Đào tạo ký Quyết định số 4665/QĐ - BGD ĐT giao nhiệm vụ đào tạo tiến sĩ chuyên ngành Quan hệ quốc tế cho Học viện ngoại giao. Như vậy, tính đến nay Học viện Ngoại giao là cơ sở đào tạo duy nhất trong cả nước được phép đào tạo sau Đại học về chuyên ngành Quan hệ quốc tế cả ở bậc Thạc sĩ và Tiến sĩ.

Trong xu thế chung, nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đa dạng hóa phương pháp học tập, tiếp cận dần với mặt bằng giáo dục Quốc tế. Học viện đã ký kết, triển khai và tiến hành tuyển sinh khóa đầu tiên của chương trình Hợp tác đào tạo Thạc sỹ Quan hệ Quốc tế với Trường Đại học Victoria - New Zealand. Ngoài ra, Học viện cũng đang đẩy mạnh xúc tiến quá trình hợp tác với một số trường đại học của Mỹ, Anh, Australia và Hungary.

Đội ngũ tham gia giảng dạy và hướng dẫn học viên và nghiên cứu sinh viết luận văn và luận án Tiến sĩ từng bước được tăng cường cả về chất lượng và số lượng. Hiện nay có hơn 30 Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ khoa học và Tiến sĩ tham gia giảng dạy cho học viên theo học ở cả 2 trình độ Thạc sĩ và Tiến sĩ. Trong đó, đa số là giảng viên, nghiên cứu viên của Học viện. Nhiều Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ khoa học và Tiến sĩ được mời từ các trường và Viện nghiên cứu bên ngoài như: Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Viện Quan hệ Quốc tế – Bộ Công An, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Đại học Ngoại thương… và một số cán bộ, chuyên gia hiện công tác tại các Vụ khu vực của Bộ Ngoại giao cũng được mời tham gia giảng dạy cho học viên.

Phòng Đào tạo được thành lập năm 1961, tên gọi ban đầu là Phòng Giáo vụ. Phòng Đào tạo có nhiệm vụ quản lý các hoạt động giảng dạy và học tập. Bên cạnh đó, Phòng Đào tạo thường xuyên phối hợp với các Khoa, Bộ môn xây dựng các chương trình đào tạo, thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy, mở rộng quy mô tuyển sinh… Từ năm 2008, song hành cùng với sự nâng cấp của Học viện Ngoại giao, vai trò của Phòng Đào tạo được nâng lên một bước. Hiện nay, Phòng Đào tạo đảm nhiệm các chức năng chính như: Tham mưu cho Lãnh đạo Học viện xây dựng mục tiêu đào tạo của Học viện, bao gồm qui mô phát triển, loại hình đào tạo, cơ cấu chương trình…; Quản lý và tổ chức thực hiện công tác đào tạo, bao gồm kế hoạch, nội dung chương trình, công tác giảng dạy và học tập theo quy chế đào tạo đã ban hành; Thường trực Hội đồng tuyển sinh, Hội đồng Khoa học và giáo dục, Hội đồng kiểm định chất lượng các hoạt động giáo dục của Học viện và là đầu mối tổng hợp các công tác của Khối Đào tạo, bao gồm đảm bảo thông tin, liên hệ hai chiều giữa Lãnh đạo Học viện với các đơn vị thuộc Khối Đào tạo và với các cơ quan ngoài Học viện liên quan tới công tác đào tạo. Mục tiêu của Phòng Đào tạo đề ra là từng bước đưa công tác quản lý giáo dục theo hướng khoa học, chính quy và chuyên nghiệp.

Phòng Công tác Chính trị, Quản lý sinh viên được thành lập năm 2007 theo quyết định của Giám đốc Học viện QHQT. Phòng CTTCT-QLSV là đơn vị được tách khỏi Phòng Đào tạo để tập trung vào nhiệm vụ Bồi dưỡng chính trị, quan tâm tới đời sống mọi mặt của sinh viên. Hiện nay, Phòng CTTCT-QLSV đảm nhiệm các chức năng chính như: Tham mưu cho Giám đốc Học viện về công tác chính trị, tư tưởng và văn hóa; Quản lý và tổ chức thực hiện các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng, hình thành nhân cách và phẩm chất đạo đức xã hội chủ nghĩa, tư tưởng Hồ Chí Minh cho học sinh - sinh viên; Tổ chức và quản lý các mặt về học tập, nghiên cứu khoa học, các hoạt động về văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao cho học sinh - sinh viên.